Ateizm’i 10 Maddede Anlamak

Ateizm, tanrının varlığını reddeder. Metafiziksel her türlü varlığı da reddettiği gibi, evrenin bir ‘yaratılış’ süreci olmadığını, evrenin kozmolojik ve bilimsel yöntemlerle anlaşılması gerektiğini savunur. Ateistler materyalizmin vücut bulmuş hali gibidir. Bilim (akıl) ile açıklanamayan hiçbir şey, aslında var olmamıştır, derler.

Ateizm’in kurucusu

Ateizm’in bir kurucusu veya önderi yoktur.  Ateizm felsefi bir görüş ve evreni yorumlama biçimidir.

Ateistlere olan bakış açısı

Türkiye gibi, din olgusunun yanlış algılandığı birçok ülkede (bkz. İtalya, diğer Arap ülkeleri vd.) dinsiz veya dine mensup olmayan insanlar hem fiziksel hem de psikolojik şiddete maruz kalmaktadır. Toplumu belli başlı değişmeyen dogmalar üzerinde yönetmek isteyen siyasetçilerin de yardımıyla bu tür olaylar git gide artmaktadır. Umalım da, hiçbir görüşün, başka bir görüşe baskı kurmadığı, onlara karşı acımasızca davranmayı ‘öğütlemediği’ güzel yarınlar kurarız hep birlikte.

Ateizm’in tanrıya bakış açısı

İlk neden

Teist fikirde öne sürülen “ilk neden” savına ateistler, bu ilk neden fikrinin Tanrı’ya uygulanmıyor oluşundan ötürü karşı çıkmaktadır. Bu hususta tüm ateistler arasında görüş birliği söz konusudur. Teistler ise, Tanrı’nın “ilk neden” olduğu için Tanrı olduğunu, Tanrı’nın da nedenini düşünmenin kısır döngüye neden olacağından mantıksız olduğunu savunur.

Düzen

Evrenin düzenli ve uyumlu olduğu fikrine ateistler birkaç noktada karşı çıkmaktadırlar. Bunlardan ilki, kaotik evrende düzenli alt parçacıkların olabileceği fikridir. İkincisi, herhangi bir düzenin kesin olarak zeka gerektirdiği görüşünün dayanak açısından yetersizliğidir.

Ahlaksal savlar ve adalet fikri

Tanrı olmazsa ahlak veya adalet olmayacağı savına ise ateistler, bunun sadece insanca bir temenni olduğu ve bir varlığın ispatı için herhangi bir delil niteliği taşımadığı gerekçesi ile karşı çıkmaktadırlar.

Sonsuzluk

Sonsuzluk fikrini insanın kavrayamaması ile sonsuzluğu kavrayabilen bir varlığın var olması arasında nedensel bir ilişki göremeyen ateistler, bu iddianın hiçbir şekilde kanıt içermediğini savunmaktadırlar.

İmam Gazali’nin inanmakla ilgili görüşü

“Ya varsa” ile özetlenebilecek bu iddiaya göre inanan insanın kaybedecek bir şeyi yoktur, ancak inanmayan insan sonsuz hayatı kaybedeceği gibi cehennem azabı ile karşılaşacaktır. Bu fikir, ateistler arasında “tüccar mantığı” olarak değerlendirilmektedir. Ateistlere göre, bir şeyin var olması ile değil de bu işten çıkar sağlamaya odaklanan politik anlayışların felsefi açıdan herhangi bir değeri yoktur.

Her şey mümkün olanın en iyisidir

Doğadaki ahenk ve uyum konusundaki teist iddiası konusunda ateistlerin görüşü tamamen doğal seçilimle ilintilidir. Uyumlu olmayanın elenmesi ilkesine dayanan bu olay sonucunda ortaya son derece uyumlu bir yapı çıkmaktadır. Bu olgudan yararlanan ateistler, teistleri “insan burnunun gözlük takmak için yaratıldığı” örneğiyle de eleştirirler.

Mantıksal ve Ontolojik kanıtlar

Mantıksal akıl yürütmelerle Tanrı’nın varlığını ispatlama çabaları olarak özetleyebileceğimiz bu maddenin en bilinen örneği Descartes’ın tanrı kanıtıdır. Bu kanıt, Tanrı’yı düşünüyorsak demek ki o vardır, olmayan bir şeyi düşünemeyiz temeline dayanır. Ateistler bu iddiaya pek çok kurgusal kahramanla karşılık vermektedirler. Kanatlı at pegasusu, boynuzlu at unicornu ya da Noel Baba’yı da aklımızda canlandırmamıza rağmen gerçek hayatta karşılıklarının olmadığını ifade ederler.

Taş Paradoksu

Tanrı kaldırmayacağı kadar ağır bir taş yaratırsa onu kaldıramaz. Bu da onun her şeyi yapamadığını gösterir. Tanrı böyle bir taş yaratamazsa bu da onun her şeyi yaratamadığını gösterir.

Teizm ile ilişkisi

Teizm, her şeyden önce bir tanrı veya tanrıların var olduğu kabulünün üzerine kurulmuş bir düşünce yapısıdır. Teist görüşte, tanrı veya tanrılar yaratılmamışlardır, olmuş ve olacak her şeyi bilirler, sonsuz kudrete sahiptirler, zaman ve mekandan bağımsızdırlar, bilinen şeyler ile benzerlikleri yoktur. Teizmde çoğunlukla tanrı veya tanrıların evrenin işleyişine müdahale ettikleri inancı hakimdir.

Ateizm ise tüm bunların tersini iddia eder.

Dinlerin reddi

Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslamiyet’in en önemli ortak noktası ve en temel özelliği mutlak bir tanrıya olan inançtır. Her üç dinde de Tanrı’nın evreni yoktan var ettiği ve tüm yaratıklarının üzerinde mutlak hakimiyeti olduğu inancı vardır. Tanrı’nın yaratıklarından olan insan ise yaratıcısına mutlak bağımlıdır, günahkardır ve hayatı, ancak tanrısının buyruklarını sorgusuz yerine getirdiği sürece bir anlam kazanabilir. Ateizmin çok çeşidi olmakla birlikte tüm kolları böylesi bir inanışı reddeder.

Ateizm Tanrı’nın [tanrı fikrinin] yanı sıra tüm “ruhani varlıkları” da reddeder. Ruhani varlıklar dinî sistemlerin temel direklerini meydana getirdiği için buradan ateizmin tüm dinleri de reddettiği sonucu çıkar. Yani ateizm, Yahudi geleneğinden gelen dinlerin yanı sıra Dinka ve Nuer gibi Afrika dinlerinin de, Roma ve Yunan medeniyetlerinin antropomorfik tanrılarının da, Hinduizm ve Budizmin ruhani kavramlarının da reddidir.

Bununla birlikte çok geniş, tarihi, kültürel, bilimsel ve felsefi temelleri olan ateizmi sadece “Tanrı’nın ve dinlerin reddi” olarak tanımlamak yetersiz bir açıklama olur.

Örneğin Ateizm, Tanrı inancı ile temellendirilmiş bir “iktidar” anlayışını da reddeder. Ancak burada Ateizm’in reddettiği; salt iktidar değil, iktidarın Tanrı inancı üzerine temellendirilmesidir. Bu durum, Ateizm’in tanımının anarşizm olarak yapılmasını mümkün kılmayacağı gibi; Ateizm’in tanımını “tanrılara ve ruhsal varlıklara olan metafizik inançların reddedilmesi”nden alıp “dinlere inanmamak” şeklinde tanımlanmasını da mümkün kılmaz. Ateizm, doğrudan din veya siyasi iktidar ile ilgili değil, Tanrı ve metafizik ile ilgili bir kavramdır.

Felsefenin temel sorunu, maddecilik ve idealizm

Kelime anlamı olarak maddecilik demek olan materyalizm, madde dışında hiçbir gerçekliğin olmadığını savunan felsefi görüştür. Ateizmin de en temel felsefi dayanağı olan materyalizm, madde temeline dayandığı için ruh, cin, peri, tanrı, şeytan gibi doğaüstü (madde üstü) tüm kavramları reddeder.

Maddeci öğretinin geniş kitleler tarafından anlaşılmasına önemli katkıları olan Marksist filozof Georges Politzer maddeciliği, “…belli ilkelerden hareket ederek doğa olaylarını ve bunun doğal sonucu olarak toplumsal yaşamın olaylarını anlama ve yorumlama tarzı…”olarak tarif eder.

Georges Politzer felsefenin temel sorununu “Ya madde (varlık, doğa) başı sonu olmayan, sonsuz ilktir, ve ruh (düşünce, bilinç) bundan türemiştir. Ya da ruh (düşünce, bilinç) başı sonu olmayan, sonsuz ilktir, ve madde (varlık, doğa) bundan türemiştir.” şeklinde özetler. Politzer’e göre burada birinci yanıt felsefi maddeciliğin temelini, ikinci yanıt ise felsefi idealizmden gelen bütün öğretilerin temelini oluşturur.

Nüfus dağılımı

Dünyadaki toplam ateist nüfusu ve bunun dağılımını tam olarak tespit etmek oldukça zor. İnanç anketlerinde ateizme farklı anlamlar yükleyenler olduğu gibi bunu diğer din dışı felsefi görüşlerle karıştıranlar da oldukça fazla.^[63] Ama 2005 yılında, Britanica Ansiklopedisi’nin yapmış olduğu araştırma bu konuda kabul edilebilir bir sonuç ortaya koyuyor. Buna göre, herhangi bir dine bağlı olmayan insanlar %11,9, ateist olanlar ise %2,3 dolaylarında.^[11] Kimi düşünürler Budizm gibi Tanrı kavramından yoksun felsefe üyelerinin de ateist sayılması gerektiği görüşünde. Onları da eklersek oran %2,3’ü katbekat aşıyor.

Kasım-Aralık 2006 tarihinde Financial Times’ta yayınlanan bir anket, ABD ve beş Avrupa ülkesindeki oranları gösteriyor. Bu ankete göre Amerikalılar, Tanrı ya da yaratıcı bir güç konusunda Avrupalılardan daha inançlı (%73). Avrupa’da ise en inançlılar %62 ile İtalyanlar. En az inananlar ise (beş Avrupa ülkesi arasında) %27 ile Fransızlar. Fransa’da kendini ateist olarak tanımlayan insanların oranı %32. Buna eşit oranda agnostik sayısı mevcut.

Bir AB araştırmasına göre ise AB nüfusunun %18’i herhangi bir Tanrı’ya inanmıyor. %27’si ruhani varlıkları onaylıyor. %52’si ise en az bir Tanrı’ya inanıyor. Bu oran, okulu 15 yaş civarında bırakanlar arasında %65’e çıkıyor.

1998 tarihli Nature dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre ABD Ulusal Bilim Akademisi üyelerinin inançlılık oranı, %85’i inanan ABD halkına göre %7,0 ile o zamana kadarki en düşük seviyeye düşmüş durumdaydı. Massachusetts Teknoloji Enstitüsünden Frank Sulloway ve California Devlet Üniversitesi’nden Michael Shermer’ın eğitim düzeyi ile inanç arasındaki dağılımı konu alan araştırmasında eğitim düzeyinin artmasına paralel olarak inanan insan oranının da azalmakta olduğu tespit edildi.

2006 yılında Avustralya’daki nüfus sayımlarında sorulan “Kişinin Dini Nedir?” sorusuna Avustralya halkı %18,7 oranında “Hiçbir Din” cevabını verdi. Soru isteğe bağlı olarak soruldu ve nüfusun %11.2’si bu soruyu cevaplamadı.Aynı yıl Yeni Zelanda’da yapılan nüfus sayımında da “Dininiz Nedir?” diye bir soru soruldu. Halkın %34,7’si “Hiçbir Din” derken %12,2’si ya soruyu yanıtlamadı ya da soruya itiraz etti.

Ateist olduğu bilinen kişiler

• Douglas Adams (1952-2001): İngiliz bilim kurgu yazarı.
• Mary Adams
• Phillip Adams
• Adithya
• Joe Ahearne
• Adalet Ağaoğlu (1929-): Türk yazar.
• Brandy Alexandre
• Keith Allen
• Woody Allen (1935-): ABD’li film yönetmeni, senaryo yazarı, aktör, stand-upçı, oyun yazarı, öykücü ve müzisyen.
• Robert Altman (1925-2006): ABD’li yönetmen.
• Alejandro Amenábar (1972): İspanyol asıllı yönetmen.
• Wil Anderson
• Michelangelo Antonioni (1912-2007): İtalyan film yönetmeni.
• Fred Armisen
• İlhan Arsel (1920-2010): Türk anayasa hukukçusu, araştırmacı, senatör.
• Jane Asher
• Peter Atkins (1940–): İngiltere’de Oxford‘da kimya profesörü.
• Julius Axelrod (1912–2004): ABD’li Nobel Ödülü sahibi biyokimyacı
• Erdoğan Aydın (1957-): Türk tarih araştırmacısı, gazeteci, yazar.
• Kevin Bacon (1958-): Amerikalı aktör.
• Edward Battersby Bailey (1881–1965): İngiliz jeolog, Britanya Jeoloji Akademisi’nin yöneticisi.
• Joan Bakewell
• Javier Bardem (1969-): İspanyol sinema oyuncusu.
• Daniel Radcliffe (1989-): İngiliz oyuncu.
• Patrick Bateson (1938–): İngiliz biyolog ve bilim yazarı, Cambridge Üniversitesi’nde profesör ve Londra Zooloji Derneği başkanı.
• Pelin Batu (1978-): Türk oyuncu, şair ve tarihçi.
• Murat Belge (1943-): Türk yazar, çevirmen, siyasi aktivist.
• Halil Berktay (1947-): Türk tarihçi.
• Sarah Bernhardt (1844-1923): Fransız tiyatro oyuncusu.
• Paul Bettany (1971-): İngiliz aktör.
• Patrick Blackett (1897–1974): Nobel Fizik Ödülü sahibi
• Susan Blackmore (1951–): İngiliz psikolog
• Hermann Bondi (1919–2005): Avusturyalı kozmolog. Büyük patlama teorisine karşı sunulan durağan durum teorisinin savunucusu.
• Paul D. Boyer (1918–): ABD’li biyokimyacı .
• Orla Brady
• Brannon Braga
• Robert Bresson
• Jim Broadbent
• Jeremy Brock
• Charlie Brooker
• Philip Jack Brooks (CM Punk) (1978–): Profesyonel güreşçi.
• Derren Brown
• Ruth Mack Brunswick (1897–1946): ABD’li psikolog.
• Luis Buñuel
• Kari Byron
• Peter Caffrey
• James Cameron
• Richard Carleton
• George Carlin
• Adam Carolla
• Jimmy Carr
• Asia Carrera
• Sean M. Carroll (1956–): ABD’li kozmolog.
• Subrahmanyan Chandrasekhar (1910–1995): Nobel Fizik Ödülü sahibi astrofizikçi.
• Matthew Chapman
• Jeremy Clarkson
• William Kingdon Clifford (1845–1879): İngiliz matematikçi ve filozof.
• Scott Clifton
• Frank Close (1845–1879): İngiliz fizikçi. Oxford Üniversitesi’nde fizik profesörü.
• Billy Connolly
• Jim Cornette
• Sir Noël Coward
• Francis Crick (1916–2004): İngiliz moleküler biyolog, fizikçi. 1953’te DNA moleküllerini bulan kişidir. Nobel Ödülü sahibidir.
• David Cronenberg^[
• Mackenzie Crook
• David Cross
• Marie Curie (1867–1934): Nobel fizik ve kimya ödüllü fizikçi.
• Adrianne Curry
• Howard Dalton (1944–2008): İngiliz mikrobiyolog
• Rodney Dangerfield
• Alan Davies
• Russell T Davies
• Terence Davies
• William B. Davis
• Richard Dawkins (1941–): İngiliz zoolog, biyolog, Oxford’da profesör. Yazdığı kitaplar Batı dünyasında en çok satanlar arasına girdi. Ateizmin önde gelen savunucularındandır.
• Guillermo del Toro
• Ali Demirsoy (1945-): Türk biyolog, entomoloji ve entomoloji dalında evrimsel biyoloji uzmanı.
• Arnaud Denjoy (1884–1974): Fransız matematikçi
• Andrew Denton
• Marlene Dietrich
• Phyllis Diller
• Stanley Donen
• Amanda Donohoe
• Natalie Dormer
• John Doyle
• Turan Dursun (1934-1990)
• Christopher Eccleston
• Matt Smith
• David Edgar
• Sergei Eisenstein
• Albert Einstein
• Albert Ellis (1913–2007): ABD’li psikolog.
• Ben Elton
• Frances Farmer
• Leon Festinger (1919–1989): ABD’li sosyal psikoloji uzmanı.
• Richard Feynman (1918–1988): ABD’li fizikçi. 1965 Nobel Fizik Ödülü sahibi.
• Jodie Foster
• Sigmund Freud (1856–1939): Yahudi kökenli Avusturyalı psikolog, Psikanalizin kurucusu.
• Erich Fromm (1900–1980): Yahudi kökenli Alman sosyal psikoloji uzmanı, filozof.
• Christer Fuglesang (1957–), İsveçli astronot ve fizikçi.
• Ricky Gervais (1984-): İngiliz komedyen.
• Paul Giamatti^[101]
• Vitaly Ginzburg (1916–): Rus fizikçi. 2003 Nobel Fizik Ödülü sahibi.
• Theo van Gogh (1957–2004)
• Stephen Jay Gould (1941–2002): ABD’li paleontolog, biyolog ve bilim tarihçisi.
• Eva Green (1980–)
• Susan Greenfield, Baroness Greenfield, (1950–): İngiliz bilim insanı.
• Sasha Grey (1988–)
• Kathy Griffin
• Jonathan Haidt (c.1964–): Virginia Üniversitesi’nde psikoloji uzmanı.
• E. T. ‘Teddy’ Hall (1924–2001): İngiliz arkeolog.
• Sir James Hall (1761–1832): İskoç jeolog ve kimyacı.
• Beverly Halstead (1933–1991): İngiliz paleontolog.
• G. H. Hardy (1877–1947): İngiliz matematikçi.
• Sam Harris (1967–): ABD’li nörolog, filozof ve yazar.
• Stephen Hawking. Evren bilimci.
• Katharine Hepburn
• Peter Higgs (1929–): Britanyalı fizik teorisyeni.
• Lancelot Hogben (1895–1975): İngiliz zoolog.
• Nicholas Humphrey (1943–): Britanyalı psikolog.
• Sir Julian Huxley (1887–1975): İngiliz evrimsel biyolog.
• Ayşe Hür (1956-): Türk araştırmacı yazar.
• Frédéric Joliot-Curie (1900–1958): Nobel Ödülü sahibi Fransız fizikçi.
• Steve Jones (1944–): Britanyalı genetik profesörü.
• Fikret Kızılok (1946-2001): Türk rock müziği sanatçısı.
• Larry King
• Alfred Kinsey (1894–1956): Amerikalı biyolog, zooloji profesörü.
• Harold Kroto (1939–): 1996 Nobel Ödülü sahibi kimyacı.
• Stanley Kubrick
• Ertuğrul Kürkçü (1948–): Sosyalist aktivist, yayıncı ve yazar.
• Hugh Laurie^[132]
• Richard Leakey (1944–): Kenyalı paleontolog, arkeolog ve çevreci.
• Félix Le Dantec (1869–1917): Fransız biyolog.
• Bruce Lee
• John Leslie (1766–1832): İskoç matematikçi ve fizikçi.
• H. Christopher Longuet-Higgins (1923–2004): İngiliz kimya teorisyeni.
• Bill Maher
• John Malkovich
• John Maynard Smith (1920–2004): Britanyalı evrim biyoloğu ve genetikçi.
• Ernst Mayr (1904–2005): Taksonomist, tropikal kâşif, bilim tarihçisi, doğacı.
• Peter Medawar (1915–1987): Psikolog. Nobel Psikoloji Ödülü sahibi.
• Jeff Medkeff (1968–2008): ABD’li astronomi bilgini.^[144]
• Jonathan Miller(1934–): Britanyalı fizikçi, aktör, tiyatrocu ve operacı, tv sunucusu. 2004’te televizyonda ‘Atheism: A Rough History of Disbelief (Ateizm: Şüphe Tarihinin bir Taslağı) adlı programı hazırladı ve sundu.
• Peter D. Mitchell (1920–1992): 1978 Nobel Ödülü sahibi biyokimyacı.
• Jacques Monod (1910–1976): Fransız biyolog. 1965 Nobel Ödülü sahibi
• Desmond Morris (1928–): İngiliz zoolog ve etnolog ^[149][150]
• Hermann Joseph Muller (1890–1967): ABD’li genetikçi, eğitimci. 1946 Nobel Ödülü sahibi.
• Fritz Müller (1821–1897): Alman biyolog. Evrim teorisyenlerinden.
• PZ Myers (1957–): ABD’li biyoloji profesörü.
• Ali Nesin (1959-): Türk matematikçi.
• Aziz Nesin (1915-1995)
• Sevan Nişanyan (1956-)
• Paul Nurse (1949–): 2001 Nobel Ödülü sahibi.
• Linus Pauling (1901–1994): ABD’li kimyacı. 1954 Nobel Kimya Ödülü’nü, 1962’de Nobel Barış Ödülü’nü kazandı.
• John Allen Paulos (1945–): Matematik profesörü.
• Ivan Pavlov (1849–1936): Nobel Ödülü sahibi Rus fizyolog, psikolog ve hekim.
• Francis Perrin (1901–1992): Fransız fizikçi.
• Pablo Picasso
• Massimo Pigliucci (1964–): Stony Brook Üniversitesi’nde evrim ve çevre bilimi profesörü
• Steven Pinker (1954–): Kanadalı psikolog
• Norman Pirie (1954–): Britanyalı biyokimyacı. DNA ve RNA çalışmaları yapıyor.
• Ronald Plasterk (1957–): Moleküler genetikçi.
• Roman Polanski
• Derek J. de Solla Price (1922–1983): Britanyalı-Amerikan bilim tarihçisi.
• Keanu Reeves
• Rob Reiner
• Richard J. Roberts (1943–): Britanyalı biyokimyacı, moleküler biyolog. 1993’te tıp alanında Nobel Ödülü kazandı.
• Steven Rose (1938–): Londra Üniversitesi’nde biyoloji profesörü.
• Oliver Sacks (1933–): ABD’li nöroloji uzmanı.
• Robert Sapolsky (1957–): Stanford Üniversitesi’nde profesör.
• Fazıl Say (1970-): Türk müzisyen, piyanist, besteci.
• Amartya Kumar Sen (1933–): 1998 Nobel Ekonomi Ödülü sahibi Hint ekonomist.
• Claude Shannon (1916–2001): Amerikalı elektrik mühendisi, matematikçi.
• Michael Smith (1932–2000): Kanada doğumlu Britanyalı biyokimyacı. 1993 Nobel Ödülü sahibi.
• Richard Stallman (1953–): Amerikalı bilgisayar uzmanı, aktivist, yazılım uzmanı.
• Victor J. Stenger (1935–): ABD’li fizik profesörü. Çalıştığı kurumlar.
• Eleazar Sukenik (1889–1953): İsrailli arkeolog. Kudüs İbrani Üniversitesi profesörü.
• Leonard Susskind (1940–): Amerikalı fizik teorisyeni, Stanford Üniversitesi’nde profesör. Süpersicim kuramının yaratıcısı.^[182]
• Barbaros Şansal (1957-): Türk moda tasarımcısı.
• Ali Mehmet Celâl Şengör (1955-): Türk jeolog, profesör.
• Raymond Tallis (1946–): Filozof.
• Frank J. Tipler (1947–): Amerikalı fizik ve matematik profesörü.
• Gherman Titov (1935–2000): Sovyet astronot. Dünya yörüngesine çıkan ikinci insan.
• Linus Torvalds (1969–): Finlandiyalı yazılım mühendisi. Bugün dünyada hızla yaygınlaşan Linux işletim sisteminin çekirdeğini yazan kişi.
• Alan Turing (1912–1954): İngiliz matematikçi. Modern bilgisayar biliminin kurucusu.
• Matthew Turner (ö. 1789?): Kimyager.
• W. Grey Walter (1910–1977): ABD’li nörofizyolog.
• James D. Watson (1928–): DNA yapısı hakkında yaptığı çalışmalarla 1962 Nobel Ödülü’nün sahibi.
• Steven Weinberg (1933–): ABD’li fizik teorisyeni. 1979 Nobel Fizik Ödülü sahibi.
• Victor Weisskopf (1908–1972): Avusturya kökenli Amerikalı fizik teorisyeni.
• David Sloan Wilson (1949–): ABD’li evrim biyoloğu.
• Lewis Wolpert: Biyolog.
• Steve Wozniak (1950–): ABD’li bilgisayar mühendisi, Apple çalışanı.
• Elizur Wright (1804–1885): ABD’li matematikçi.
• Serra Yılmaz (1954-): Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, çevirmen.
• Can Yücel (1926-1999): Türk şair.
• Mîna Urgan (1915-2000): Türk yazar, filolog, çevirmen.
• Gün Zileli (1946-): Türk anarşist yazar, çevirmen.
• Mark Zuckerberg (1984–): Facebook kurucusu ve CEO’su.

Dış bağlantılar

Richard Dawkins, Ateizm ve yaratılışçılık üzerine, Türkçe altyazılı (TED konferansı)

The Internet Encyclopedia of Philosophy websitesinde ateizm. (İngilizce)

The Internet Encyclopedia of Philosophy websitesinde Yeni Ateistler. (İngilizce)

Açık Dizin Projesi‘nde Ateizm kategorisi – Organizasyon ve websitelerine bağlantı içerir. (İngilizce)

Pozitif ateizm: Büyük tarihi yazılar Yazarlarına göre ayrılmış tarihi yazılar. (İngilizce)

http://www.bbc.co.uk/religion/religions/atheism/ Din & Ahlak—Ateizm bbc.co.uk websitesinde. (İngilizce)

Seküler Web kütüphanesi – Ateizm hakkında ücretsiz materyal bulunduran kapsamlı çevrim içi bir kaynak, tarihi ve modern yazılar kütüphanesi. (İngilizce)

Din için talep – Wolfgang Jagodzinski (Cologne Üniversitesi) ve Andrew Greeley (Chicago Üniversitesi ve Arizona Üniversitesi) tarafından hazırlanan ateizm demografisi üzerinde bir çalışma. (İngilizce)

Ateizm enotes.com’da. (İngilizce)

Ateistlerden sözler

“Olağanüstü iddialar, olağanüstü kanıtlar gerektirir.”

Carl Sagan

“Aptal bir şeyi 50 milyon kişi de söylese, o hala aptal bir şeydir.”

Anatole France

“Bazı insanlar vardır, eğer bir şeyi zaten bilmiyorlarsa, onlara anlatamazsınız.”

Louis Armstrong

“Gözler sadece zihnin algılamaya hazır olduğu şeyleri görür.”

Henry Bergson

“Aptalca sorular sorun. Eğer sormazsanız, aptal kalmaya devam edersiniz.”

Alvan R. Feinstein

“Günümüzde, dünyadaki temel sorun, aptalların kendilerinden son derece emin, akıllıların ise devamlı şüphe içinde olmalarıdır.”

Bertrand Russell

“İnsan kolay inanan bir canlıdır. Bir şeylere inanmak zorundadır. İnanmak için iyi bir sebep bulamadığında, elindeki kötü sebeplerle yetinir.”

Bertrand Russell

“İnsanlar dünyanın düz olduğuna inandıkları zamanlarda haksızdılar. Dünyanın küre şeklinde olduğunu düşündüklerinde de haksızdılar. Fakat eğer dünyanın küre şeklinde olduğuna inanmanın, düz olduğuna inanmak kadar yanlış olduğunu düşünüyorsanız, sizin bakış açınız, bu ikisinin toplamından daha yanlıştır.”

Isaac Asimov

“Bilimde, bilim adamlarının sıkça ‘Biliyor musunuz, bu iyi bir argüman; benim fikrim sanırım yanlış’ dediğini duyarsınız. Ve sonra fikirlerini değiştirirler ve onlardan artık eski bakış açısını bir daha duymazsınız. Bunu gerçekten yaparlar. Olması gerektiği kadar sık yapmazlar, çünkü bilim adamları da insandır ve değişiklik çoğu kez zordur. Fakat bilimde her gün olur bu tür bir şey. Politika’da veya Din’de ise böyle bir şeyin en son ne zaman olduğunu hatırlamıyorum bile.”

Carl Sagan

“Kesin bilgi ancak çok az bildiğimiz zaman mümkündür. Bilgi miktarımız arttığında şüphemiz de artar.”

Goethe

“Tüm gerçekler üç aşamadan geçer. Önce alaya alınırlar; sonra kendilerine şiddetle karşı çıkılır; ve son olarak ise doğruluklarının çok açık olduğu ilan edilir.”

Arthur Schopenhauer

“Eğer bir insan kesin bilgiden yola çıkarsa, şüphelere ulaşır. Şüpheden başlamayı becerebildiğinde ise, kesin bilgiye ulaşır.”

Sir Francis Bacon

“İnançlı bir insanın şüpheci bir insandan daha mutlu olması, sarhoş bir insanın ayık birinden daha mutlu olmasından farklı değildir.”

George Bernard Shaw

“Şüphe ve belirsizlik içinde, bilgiden yoksun olarak yaşayabilirim. Bence bu şekilde yaşamak, yanlış olabilecek cevaplarla yaşamaktan daha ilginçtir.”

Richard Feynman

“Toplum için tehlikeli olan, inançsızlık değil, inançtır.”

George Bernard Shaw

“Aşırı şüphe, aşırı kolay inanmadan daha iyidir.”

Robert G. Ingersoll

Beynim, ruhuma bir ağaç yada bir ev duyumsadığını telkin ettiğinde, yerini, boyutlarını ve başka özelliklerini bildiğim bir ağacın yada bir evin gerçekten benim dışımda var olduğunu hiç duraksamadan söylerim. Aynı şekilde hiçbir insan yada hayvan bu gerçekliği sorgulamaz. Örneğin bu kuşku bir köylünün aklına düşer ve karşısında duran kahyasının var olmadığını söylerse, çok geçerli nedenlerle adama ‘deli’ derler; oysa bir felsefeci böyle duygular geliştirdiğinde, sıradan insanlarınkini kat kat geride bırakan bilgisine ve engin kavrayışına hayran olmamızı bekler.”

(Euler’in Bir Alman Prensesine Mektupları, Mektup 97, 1761)

“Bilim dünyası dışındakilerin, bilim hakkında en fazla canlarını sıkan şey, büyük ihtimalle doğaötesi iddiaların bilim adamları tarafından dogmatik bir şekilde reddidir. Fakat bilimin reddettiği, o iddialar değil, o iddiaları desteklemek üzere ileri sürülmüş kanıtlardır. Bilimsel kanıt, tanımı gereği, herkesin hemfikir olacağı kadar güçlü olmalıdır. Bilim adamları, sihirbazlar gibi, gösterinin en önemli yerinde ellerini örtemezler. Bunu yaparlarsa seyirciler yuhalar ve domates atar… Bilim, bilim adamının bir fikre nasıl ulaştığını umursamaz. Fakat fikrini desteklemek için kullandığı delili umursar. Delil, iddiaya inanmayanları dahi ikna edecek güçte olmalıdır. Sadece inananları değil.”

Alan Cromer

“Bana öyle geliyor ki, uçan daire gözlemlerinin, dünyasal zekanın irrasyonel karakteristiklerinden kaynaklanıyor olması, dünya dışı zekanın rasyonel karakterlerinden kaynaklanıyor olmasından çok daha olasıdır.”

Richard Feynman

Bir önceki yazımız olan Agnostisizm'i 10 Maddede Anlamak başlıklı makalemizde agnostik, agnostisizm ve felsefe hakkında bilgiler verilmektedir.