1991 Yılında Ömer Seyfettin ve arkadaşların Selanik’te çıkardıkları Genç Kalemler dergisiyle başlayan bir harekettir. Bu dergi Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp ve Ali Canip Yöntem önderliğinde çıkartılmıştır. Milli edebiyat hareketi Cumhuriyet’in 1923 yılında ilanına kadar devam etmiş ve daha sonra Cumhuriyet Dönemi edebiyatımızın başlamasıyla etkisini yitirmiştir. Halkın konuştuğu dili edebiyat dili olarak seçen yazarlar aynı zamanda eserlerini hece ölçüsüyle kaleme almışlardır. Milli edebiyat özellikle “dil” alanında devrimin yaşandığı bir harekettir. Bu dönemin dil görüşleri 1911 yılında Selanik’te çıkan Genç Kalemler dergisinde Ömer Seyfettin’in kaleme aldığı “Yeni Lisan” makalesinde dile getirilmiştir. Dönemin en önemli topluluğu Beş Hececiler’dir. Roman ve öyküde Anadolu’ya açılma düşüncesi harekete geçirilmiş ve bir “memleket edebiyatı” çığırı açılmıştır.
Milli Edebiyat döneminde öne çıkan 10 şair:
ORHAN SEYFİ ORHON
23 Ekin 1890’da doğan sanatçı Hukuk Mektebi’ni bitirmiş; memurluk, ardından gazetecilik ve öğretmenlik yapmıştır. Milletvekili de olan sanatçı birçok dergi ve gazetede yazılar yazmıştır. İlk şiirleri arkadaşlarıyla birlikte çıkardıkları “Hıyaban” isimli dergide yayınlanmıştır. ”Hecenin Beş şairi” gurubuna katılarak ün kazanan Ozan Seyfi Orhon, Son Havadis gazetesinde fıkra yazarlığı yaptığı günlerde kalp krizi sonucunda 1972 de yaşamını yitirmiştir.
FARUK NAFİZ ÇAMLIBEL
18 Mayıs 1898 de İstanbul’da doğan sanatçı Tıp Fakültesi’ni mizacına uymadığı için yarıda bırakmış ve öğretmenlik yapmıştır. Kayseri, Ankara ve İstanbul da uzun yıllar öğretmenlik yapan Faruk nafiz, dergilerde şiirler yayımlamış ve çeşitli dergilerin kuruculuğunu yapmıştır. Milletvekili seçilerek mecliste de görev alan sanatçı dinlenmek için gittiği bir gezi sırasında Samsun vapurunda kalp krizi geçirerek ölmüştür.
HALİT FAHRİ OZANSOY
1891 de İstanbul da doğan sanatçı, Bakırköy Rüştiyesi ve Galatasaray Lisesini bitirmiş, uzun yıllar Muğla ve İstanbul da lise öğretmenliği yapmış, ölümüne kadar Tercüman gazetesiyle tiyatro eleştirileri ile edebiyat yazıları yayımlamıştır. Çok çeşitli dergilerde şiirler yayımlayan sanatçı 1971 yılında İstanbul da ölmüştür.
ENİS BEHİÇ KORYÜREK
11 Mart 1891 de İstanbul da doğan sanatçı 1913 mülkiye mektebi mezunudur. Hariciye Nezareti bünyesinde çalışmış, Cumhuriyetin ilanından sonra Fransızca ve edebiyat öğretmenliği yapmıştır. Birçok bakanlık bünyesinde görevlendirilen Enis Behiç Koryürek, milletvekili de seçilmiştir. 1949 yılında Ankara da ölmüştür.
ALİ CANİP YÖNTEM
1887 Yılında İstanbul da dünyaya gelen sanatçı iyi bir eğitim görmüş, Selanik Hukuk Mektebi son sınıftayken okulu bırakmıştır. Genç kalemler dergisinin başyazarlığını yapmış, çeşitli okullarda öğretmen olarak görev almıştır. Hükümetin isteği üzerine müdürlükte yapan sanatçı milletvekilliğine kadar yükselmiştir. Ali Canip Yöntem okul kitapları da yazmış, lise edebiyat müfredatlarının düzenlenmesi için çalışmalarda bulunmuştur. 1967 yılında yaşamını yitirmiştir.
RUŞEF EŞREF ÜNAYDIN
1892 Yılında İstanbul’da doğan sanatçı Galatasaray Sultanisini ve Edebiyat Fakültesini bitirmiş ve çeşitli okullarda, Türkçe ve Fransızca öğretmenliği yapmıştır. Birçok dergi ve gazetede yazılar yazan sanatçı Türk Kurtuluş Savaşına da katılmıştır. Büyükelçilik ve milletvekilliği de yapan Ruşen Eşref, Mustafa Kemal Paşanın yakın çalışma arkadaşlarından biridir. 1959 yılında ölmüştür.
HAMDULLAH SUPHİ TANRIÖVER
1885 Yılında İstanbul’da dünyaya gelen sanatçı, ilk tahsilinden sonra, ikinci Abdülhamit’in iradesiyle parasız yatılı olarak orta tahsilini Galatasaray lisesinde tamamlamıştır. Çeşitli okullarda öğretmenlik yapmış, Edebiyat Fakültesinde ders vermiş ve profesör olmuştur. Milletvekilliği ve Milli Eğitim Bakanlığı yapmış olan sanatçı Türk Ocaklarının kurulmasında büyük rol oynamış, ateşli konuşmaları ile hatip olarak ün yapmıştır. 1966 yılında İstanbul’da ölmüştür.
FALİH RIFKI ATAY
1894 te İstanbul’da doğan sanatçı İstanbul üniversitesi Edebiyat Fakültesini bitirmiştir. Gazetelerde yazarlık yapmış, birçok gazetenin kurucusu olmuş, 1 .dünya savaşında yedek subay olarak Suriye de bulunmuştur. Kurtuluş savaşını destekleyenlerle beraber Divan-ı harpte de yargılanmıştır. Çeşitli okullarda öğretmenlik yapan ve milletvekili seçilen Falih Rıfkı Atay, Atatürk e yakın kişiler arasında yer almıştır. Atatürk ile ilgili anılarını kitaplaştıran Atay, 1971 yılında İstanbul da ölmüştür.
REŞAT NURİ GÜNTEKİN
25 Kasım 1889 da İstanbul’da doğan sanatçı, Galatasaray lisesi ve İzmir’de bir Fransız okulunda öğrenim görmüştür. Edebiyat Fakültesini bitirdikten sonra öğretmen olarak çeşitli okullarda çalışmış milli eğitim müfettişi olması nedeniyle Anadolu’yu dolaşmıştır. Milli eğitim başmüfettişliği, Paris Kültür Ataşeliği, Unesco Türkiye Temsilciliği ve milletvekilliği görevlerinde bulunan Reşat Nuri kanser tedavisi için gittiği Londra’da 1956 yılında hayatını kaybetmiştir.
YUSUF ZİYA ORTAÇ
1895te İstanbul’da doğan sanatçı, İstanbul Vefa İdadisini bitirmiş, 1915 te İstanbul üniversitesinin açtığı yeterlilik sınavını kazanarak edebiyat öğretmeni olmuştur. Sular İdaresi Yönetim Kurulu üyeliği, edebiyat öğretmenliği ve milletvekili olarak görev yapmıştır. Orhan Seyfi Orhon’la uzun yıllar dergiler çıkarmış ve bu dergilerde eserlerini okuyucusuyla buluşturmuştur. Akbaba bu dergilerin en uzun soluklu olanıdır. 11 Mart 1967de İstanbul’da kalp krizi sonucu yaşamını yitirmiştir.
*
Aylin Tankaş
aylin.tankas@hotmail.com
KİTAP TAVSİYESİ
Bir önceki yazımız olan Divan Edebiyatından 10 Önemli Nesir Yazarı başlıklı makalemizde divan edebiyatı hakkında, divan edebiyatı nesir örnekleri ve divan edebiyatı nesir yazarları hakkında bilgiler verilmektedir.
