10 Adımda Mental Öğrenme Nedir?

Mental kelime anlamı olarak zihinsel demektir.  Bir davranışın, bir becerinin zihinde otomotikleşmesi ile ilgili bir durumdur. Bütün dünya üzerinde başta Amerika, Rusya ,İsrail olmak üzere bu öğrenme modelleri üzerinde ciddi mesafeler almışlardır. Hatta ve hatta Güney Kore bu çalışmalarla birlikte yapay zeka araştırmalarında çok önemli ilerlemeler elde etmiştir.

Biraz daha açacak olursak mental öğrenmeyi, o zaman klasik öğrenme tanımını da hatırlatmakta fayda vardır. Klasik davranışçı ekollere göre öğrenme, kişinin davranışlarındaki kalıcı izli değişimlerdir. Davranışçı ekoller özellikle davranış üzerine odaklanmışlardır. Günümüzde beyin temelli öğrenme kuramları dediğimiz kuramlar beynin verileri işleme esnasında yapmış olduğu nöronal bağlar ve bu bağların oluşturmuş olduğu elektiriksel akımlar üzerinde yoğunlaşmışlardır. Buna bağlı olarak ta hangi tür veride beynin hangi bölgesinde elektiriksel yoğunluk artıyor onu gözlemlemeye başlamışlardır.

Şimdi mental öğrenmenin ne olduğu üzerinde biraz daha duralım. Acemiliğini atmış sürücülerin vites değiştirirken vitese hiç bakmadan bunu yaptıklarını görmüşsünüzdür. Peki ama bu nasıl oluyor? Bir insan bakmadan bir işi nasıl yapabilir? İşte buna cevap zihinsel öğrenme de yatmaktadır. Sürücü için vites, arabada kokpitte değil, zihnindedir. Bütün vites değiştirme eylemi zihinde gerçekleşmektedir. Sadece psikomotor hareketi el yine beyinden gelen komutla gerçekleştirmektedir.  Veya bir dönerci ustasını düşünün, hareketleri ne kadar hızlı yaptığını; ketçapı mayonezi hiç bakmadan elini atıp nasıl bulduğunu. Çünkü hepsini zihnine kodlamıştır. Eller sadece araç olarak hareketi yapmaktadır. Direk yaptıran değil pasif konumdadır. Kötü bir örnek ama katil azmettiren ilişkisinde olduğu gibi.

Bu birkaç örneğe bile bakıldığı zaman görülecektir ki, bizler günlük hayat içerisinde yaptığımız bir çok şeyi zihnimizde kodlayarak yaparız ama çoğu zaman bunu düşünmeyiz ve farkında olmayız. Zaten insan beyni günlük olarak 400 milyar veri işlerken biz sadece bunun 2000 kadarının farkında oluruz. Bunlarda çevre, vücut ve zamanla ilgilidir çoğunlukla. Örneğin ayağımızı bir yere vurduk hissettiğimiz acının farkında oluruz. Fakat o acının hangi duyguları tetiklediğinin farkında olmayız.

Mental öğrenmenin avantajlarından biri de şudur; beynimiz nöronlar  vasıtasıyla elektriksel akım şeklinde bilgiler iletir birbirlerine. Bu bağlar çok kullanılıyor ise çok kuvvetli olurlarken, diğerleri daha zayıf bağlar olabiliyorlar. Ama işte çok kullanılan bu bağlar bazen ezbere yapmayı da beraberinde getirmektedir. Bu da beyindeki nöronal bağların oluşturmuş olduğu elektrik akımlarının hep aynı yoldan gidip gelmesine sebep olacak ve bir süre sonrada tıkanmalar yaşanmaya başlayacaktır. Bu ise unutma, hayallere dalma ve benzeri durumlar olarak ortaya çıkmaktadır. Bu İstanbul trafiğine benzer. Araçlar sürekli aynı yolları kullandığı için alternatif yollar oluşturulamadığı için trafik sıkışıklığı yaşanmaktadır.

İşte mental öğrenmede kullanılan tekniklerle alternatif bağlar kurulabilmekte. Trafik sıkışıklığına takılmadan gönderilen bilgiler hiçbir engele takılmadan çok hızlı bir şekilde hedefine varacaktır. Ve aynı hızla da istenildiğinde geri çağrılacaktır. Bunu da yine sıkışık otobanda emniyet şeridi gibi düşünün. Herkes trafikte beklerken, emniyet şeridinden çok hızlı bir şekilde geçip gitmek mümkün olmaktadır.

Bir de şöyle düşünelim; yazmak, okumak, ata ve bisiklete binmek, araba sürmek, müzik aleti çalmak gibi bir çok hünerlerin üstesinden gelmiş durumdasınız. Herkes bu marifetleri öylesine doğal hissedebilir ki; siz bu marifetler hakkında düşünmek ihtiyacını bile hissetmeyeceksiniz. Yani bu marifetleri keşfetmede yeteneğinizi engelleyecek herhangi bir kaza olmadan bunları düşünmek zorunda kalmayacaksınız. Böylece, bir çok sıradan yetenek göz önünde bulundurulmayacaktır. Artık her zaman düşünüp pratik yapacaksınız ve İngilizceyi ,matematiği, fiziği v.s. çatal kullanıyor gibi öğreneceksiniz, tabi ki onun olmasını isteyecek ve pratik yapacaksanız. İşte mental öğrenme ile bunlar sağlanabilmektedir.

Birçok hünerler zihinle ilgilidir, örneğin telefon numarasını hatırlamak , bir dili anlamak, matematiksel hesapları yapmak gibi. Mental öğrenmede zihinle ilgili bir hünerdir. Normal bir zeka ve yeterince güdü sahibi olan herkes mental öğrenme ile istediği konuyu rahatça öğrenebilir. Mental öğrenmede diğer öğrenme yöntemlerinde olmayacak derecede yüksek konsantrasyon hali mevcuttur. Çünkü mental öğrenmede yardımcı teknikler olarak, öğrenme odaklı hafif trans hali ve zihinsel canlandırma bolca kullanılmaktadır. Örneğin kendisini tamamen yarışa vermiş bir atlet, müsabaka bitene kadar ağrılı bir yaranın farkına varmayabilir. Ağrılı bir ayak siğili olan genç bayan, kendisini büyüleyen erkek arkadaşının kollarında neşeyle dans ederken lezyonun hiç farkında değildir, ancak aynı lezyon çalışırken dayanılmaz derecede ağrılıdır. Bu sebeple, bilinçli düşünceler duyusal uyaranların şiddetini etkileyebilir, fakat yüksek konsantrasyon durumda bilinçaltına yönelik düşünceler ve telkinler kadar etkili olamaz.

Özellikle sporda hipnoz ve zihinsel canlandırma  ile aktif olarak kullanılan mental öğrenmenin faydalarını hemen hemen bütün büyük spor kulüpleri görmüştür. Ve bu nedenle de kulüp bünyesinde mentör veya mentalist adı altında uzmanlar barındırmaktadır. Özellikle belli becerilerin edinilmesinde kazanılmasında süreci çok hızlandırdığı, psikomotor becerilerin hızını ve kalitesini ciddi oranda artırdığını biliyoruz. Örneğin Barcelona futbol takımı pas alış verişini, tıpkı bir döner ustasının ketçap ve mayonezi bakmadan koyduğu gibi; o kadar hızlı yapıyor ki işini, sosyal medyada kullandığım ve ilginç olarak karşılanan tabirimle karşı takımı adeta hipnotize ediyorlar. Çünkü bu becerilerin kazanılması sadece belli antrenmanların yapılmasıyla sağlanacak bir olay değildir. Bu hareketlerin kalite ve hızının artması için zihinsel olarak kodlanmış olmaları gerekmektedir. Aynı pas alış verişini rakip takım yapmaya kalktığı zaman, sakarlıklar hemen kendini gösteriveriyor. Bu anlamda mental antrenman becerilerin ustalığa dönüşmesi sürecini ve kalitesini artırmaktadır.

Kısaca mental öğrenme klasik öğrenme yöntemlerinin beyinde oluşturmuş olduğu kalabalık elektrik trafiğinin dışında alternatif bir yol oluşturmakta bilgilerin zihne daha hızlı ve kaliteli bir şekilde yerleşmesini sağlamaktadır. Bunun yanı sıra klasik yöntemlerin olumsuz olarak geliştirdiği, öğrenilmiş çaresizlik duygusunu da büyük oranda bertaraf etmektedir. Dünya da bilimsel gelişmeler çok hızlı bir şekilde gerçekleşmeye başladı. Bilimsel bilgi her yedi yılda bir iki katına çıkmaktadır. Öğrenme ile ilgili durumda bunun paralelinde seyretmektedir. Önemli olan bu hıza kendini kaybetmeden ayak uydurmak yapacağımız işlere kalite ve hız katmaktır. Yoksa siz hala olmayacağını mı düşünüyorsunuz? O zaman en büyük sermaye olan zamanı tüketmeye devam.

*

Aykut KARAHAN

aykutkarahan@gmail.com

Mental  Öğrenme Uzman Eğitmeni

www.Hepsi10Numara.com

Bir önceki yazımız olan Yabancı Dil Öğrenmek İçin 10 Yöntem başlıklı makalemizde almanca öğrenme, en kolay dil öğrenimi ve fransızca öğrenme hakkında bilgiler verilmektedir.