Kur’an-ı Kerim’de ”Hislerinize uyup adalatten sapmayın.’ ‘(Nisa-135) buyrularak ön yargıdan yani kötü zandan uzak,sağlıklı bir yaşam için yol gösterilmiştir.
Önyargı,insanların düşüncesizliğine bir kılıftır.Kötü zan pusulasıdır. Bir elma yediğinizi düşünün,tadı hakkında birçok izlenime sahip olursunuz. Fakat her elma aynı değildir. Birçoğumuz birbirimize elma muamelesi yapmaktan çekinmeyiz. Ve sonunda yargılar oluşmadan önyargılar oluşur. İnsanları bir davranışına göre yargılamak hayatı bir mevsime bakarak yargılamaya benzer.
Hayat, kimi zaman tüm güzelliğiyle gülümser ama farkedilmez. Peşin hüküm ve etiketlenmelerin öncülüğünde farkedilmeden geçip gider.. fırsatlar imkanlar.. Oysa bizde peşin hüküm olmaz.. Ancak peşin hükmü, karşımıza çıkarsa görür ve rahatsız oluruz..
Hepimiz, herkes kadar belki herkesten daha çok peşin hükümlerle kucak kucağa yaşarız.. farketmeyiz.. Oysa doğal yaşam en iyi öğretmendir hayatı algılamamıza… Güneş, karanlıkla sessizce dönüşümlü paylaşır dünyayı.. Fırtınalar meltemlerle barışıktır.. Doğa, dengesini bu şekilde koruyor.. Ay, güneşi kıskanmaz.. Işığı daha az diye isyan da etmez..
Bu denge, 100 yıl önce de vardı ve devam edecek.. Oysa insanlığın, her evresinin yüzyıllık varoluş süreci vardır.. Bu kısa süreye pek çok karmaşık hedef ve arzular yerleştiririz.. Severiz..paylaşırız.. Zamanları, günleri, sıkıntıları aşarız..Bu süreçte, birinin ayağı tökezlemişse vay haline.. Hemen aklımızda kurduğumuz yüce mahkemede yargılarız.. Yanılmış olmayı hiç hesap etmeden.. Nasılsa hiç yanılmayız.. Yanlış bir karar da vermeyiz. Anladığımız her ne ise olay odur..Ve kırlımışsak..suçlu diye anlamlandırırız.. Bunca zaman iyi olan, bir aksamada kesin ve kesin yanlış oluverir..
Biz, bir heykeltraştan çok daha ustayız.. Biri, yıllarca iyiyken, dostken, kardeşken,yaren iken .. birden bir haine dönüştürürüz.. Bunu, hiç zorlanmadan yaparız.. Çünkü biz yanılmayız.. doğruya doğru deriz..
Felsefenin bile daha tanımlamakta güçlük çektiği -DOĞRU-ve -GÜZEL- i biz çok iyi biliriz..Bilim, net bir tanım yapamamış olsada biz biliriz..Biz, bilimden çok daha bilginiz kişiliğin yüksek mahkemesinde..Bu yargılamaların..tarafıda..yargıcıda..savcısıda..bizleriz..Verdğimiz kararlar kesinlikle doğrudur..Çünkü biz hiç yanılmayız..
Kararların sonucunda olaya verdiğimiz anlamın adı..ETİKETTİR..Artık olay, ya iyi ya da kötüdür..Ya faydalı, ya da faydasızdır..Kılıçtan çok daha keskin kararlar alırız.
Sonuçta hiç yanılmış olmayı düşünmeyiz..Çünkü biz, çok kabiliyetliyiz..
İnsanları severken onların her an hata yapabilmeye açık varlıklar olduğunu 100 yıllık ömrümüzde anlamak, onları o şekilde kabullenmek yerine.. sonsuza uzanan kararlarla mühürleriz.. Ve kendi yanlızlığımızın çok kabiliyetli mimarları oluruz..
Yanlızlık bize kendimizi güvende hissettiğimiz tek çare olur.. Çünkü kendimize başka çare bırakmamışızdır..
Garantiye alırız sesleri, konuşmaları.. Duymak istediğimiz ve sadece görmek istediklerimizle küçük patikalardan yollar yaparız.. Öyle ki büyük yolların trafiğinin çok yönlü olduğunu, çok daha rahat yol alınacağını gözardı ederek.. hayatımıza kalın tel örgüler çekeriz..Sonra o kadar kabiliyetliyiz ki..kendi hapishanemizi kendimiz oluştururuz… Ve hayat tüm güzelliğini karmaşasıyla sunmuştur insanoğluna.. Aklın yüce mahkemelerini kapatıp gülümsemek hayata..bize ne kaybettirir..
Önyargılar.. önyargılar hepsi bu mu? Bir de beklentilerimiz var.Beklenti denen hastalık.Beklentiler de peşin hükümler içerir.Alış-veriş listesi yapar gibi kişiye yapması gerekenler listesi yüklemiştir zihnimiz.Ve yapılmadıkça üzülürüz.. Beklentiler daima yaralar.Beraberinde hayal kırıklığı,sıkıntı ve keder getirir.Kendimize odaklanalım ki gönül gözümüz açılsın gerçeği görebilme yeteneğimiz gelişsin.
Evet, önyargı olayını hepimiz yaşarız. Önyargılar ve beraberinde beklentiler.. Beynimizde şekillenen düşünceler yerini büyük bir kedere ve öfkeye bırakır çoğu zaman.Peki bunu nasıl yok edebiliriz? Zor,ama neden denemeyelim? Düşüncelerimiz oluştuğu anda onların önüne geçmek,bu da sanırım empatiyle mümkün.. Kendimizi bir başkasının yerine koymak..
*
*
Ada Yılmazer
ada_yilmazer@windowslive.com
www.hepsi10numara.com
Bir önceki yazımız olan Ekmel Ali Okur'la 10 Soruda Hayatın Anlamı başlıklı makalemizde bilgece sözler, düşünmek ve ekmel ali okur kimdir hakkında bilgiler verilmektedir.
