Uzak Asya’dan yüzyıllar boyu pek çok düşünür çıkmıştır. Bunlardan seçtiğimiz 10 düşünürü sizinle paylaşalım istedim.
Krişnamurti
1895-1986 yılları arasında yaşamıştır. Fizyolojik evrim, zihnin doğası, meditasyon, insan ilişkileri konusunda sayısız eserler vermiş, bir çağdaş Hindu düşünürdür.13 yaşında kendisine “ dünya öğretmeni”, “Mesih” gibi unvanlar verilmiştir. O kesinlikle bu unvanları ret etmiştir. Kesinlikle sade ve alçakgönüllü yaşamış ve korku, özgürlük, şiddet, doğa ve çevre konularında konuşmalar yapmıştır. Beyin ve çalışması, beynin ürettikleri ve sonuçları üzerine kafa yormuştur.
Gandhi
1869-1948 yılları arasında yaşamıştır. Hindistan Bağımsızlık Hareketinin siyasi ve ruhani liderdir. Aktif ama şiddet içermeyen bir felsefesi vardır. Doğruluk, pasif direniş, et yemezlik, saflık, sadelik ve inanç bu felsefenin temelidir. Gandhi ömrü boyunca bir ortaçağ insanı gibi ihrama benzer giysisi ile yaşamıştır. Modern dünyada “erdemli insan”ın temsilcisidir. Mücadelesini sade ülkesi için değil, tüm insanlık için yaptığını açıkça anlatmıştır.
Hsun Tzu
MÖ 312- MÖ 230 arasında yaşadığı varsayılır. Klasik Çin Felsefesinin 3 temel düşünüründen sayılır. İnsan başıboş bırakılırsa yozlaşır. İnsanın özünde kötülük vardır. Dengeli bir toplumun oluşmasını savunmuştur. Ona göre olağanüstü güçler insanın hayatında çok az etkili olur. Valilik yapmıştır. İyi ve kötünün savaşında eğitim iyinin çoğalması için vardır. İnsanın nihai amacı da iyiye ulaşmaktır. Sınıflarda kitap okuyarak yapılan eğitimden ziyade hayatta yaşanarak yapılan eğitimin faydalı olacağını savunmaktadır.
Mencius
MÖ 372- MÖ 389 yılları arasında yaşamıştır. Çin ülkesini dolaşarak vaazlar verdi. Dünyanın değişmesinden umudunu kesince kamu yaşamından çekildi. Annesi oğlunun iyi yetişmesi için yaptığı katkılardan dolayı yetiştiği toplum tarafından “ideal kadın “ kabul edilmiştir. Karalar üzerinde Konfiçyüs’den bile daha etkili olmuştur. Toplumun iyi olduğunu ama olumlu etkisini yeterince gösteremeyen toplum yüzünden kötü ahlaklı insanlar ortaya çıkmıştır. Eğitimde ezbercilikten değil sorgulamaktan yanadır. Kralların halka yakınlaşmasını ister.
Togore
1861-1941 yılları arasında yaşamıştır. Evrensel Hind Kültürü ile ilahileri Modern Hind Kültürü ile birleştirmiştir. Hoşgörüyü savunan insandı. 1913 yılında şiirde Nobel ödülü aldı. Tanrı Özlem, Doğa, Aşk doğa tasvirleri yazı ve şiirlerinin ana konusudur. 1915 yılında Batı ile Asya Kültürünün kaynaşması için konferanslar vermiştir. Toplumun teknikleşmesini eleştirerek hümanizmi ön plana çıkarmıştır. Nazi Almanya’sına karşı çıkmıştır.
Konfeçyüs
MÖ 551-MÖ 479 yılları arasında yaşamıştır. Temel felsefesi iyilikseverlik ve insancıllık olarak tanımlanan felsefeyi savunmuştur. İnsan dilerse iyiliksever olur ona göre. Erdemli bireyler erdemli toplumları oluşturur. Ana fikrini savunmuştur. Çin de yüzyıllarca eserleri başyapıt olarak okutulmuştur İnsan iyiliksever olmayı doğuştan getirmez. Eğitim ile kendisini iyi bir eğitimden geçirmesi ile iyiliksever olur tezini savunmuştur.
Budha
MÖ 563- MÖ 483 yılları arasında yaşamıştır. Sngha diye teşkilat kurdu. Takipçileri en eski bekar rahipler teşkilatıdır. “Budha’ya sığınırım, Dharma’ya sığınırım, Sngha’ya sığınırım”dır temel felsefesi. Budha dinine girmek için bunları söylemek gerekir. 15 yaşından küçükler ve anne ve babasının iznini almayan giremez bu dine. Budizm de tapınaklara Vihara denir. Rahip ve rahibeler evlenmezler. Rahib ve rahibeler ayda 2 defa toplanarak hatalarını itiraf ederek benliklerini öldürürler.
Lao Tse
MÖ 604- MÖ 531 yılları arasında yaşamıştır. Erdem adlı kitabında Tao (yol, akıl) anlatır. Tanrıyı anlatmanın ve tanımlamanın imkânsızlığını söyler. Mutluluğun Riyazet (dünya nimetlerinden el etek çekmek) içinde erdemi işlemekle mümkün olduğunu savunur. En yüce akıldan daha büyük ahlaksal varlık olmadığını savunur. O’nun ilminden başka bir ilim, O’nun kanunundan başka kanun yoktur.
Hammurabi
MÖ 1793-MÖ 1750 yılları arasında yaşamıştır. İlk imparatorluk teşkilatını kurdu. İlk resmi yazışmalar onun zamanında yapılmıştır. Polis ve Belediye Teşkilatını kurmuştur. İran posta teşkilatını ülkesine uyguladı. Suç işleyenler Kralın yazdığı 282 maddelik kanuna göre yargılanıyordu. Başkanı kendisi tayin ediyordu. Şehrin düzeni ve onarılmasını Başkan sağlıyordu, mahalle ve sokak teşkilatı ve evlere numara verilmesi onun zamanında yapılmıştır. Bilime sanata ve mimarlığa önem vermiştir. Babil’in sanma bahçeleri onun zamanında kurulmuştur. İlk defa Hukuk Devleti tanımını getirmiştir.
Zerdüş
Peygamber olarak tanımlansa da aslında filozoftur. MÖ 6 yy veya 10. yy arasında yaşadığı tahmin edilmektedir. Tarım ekonomisine bağlıdır. Emeği, üretimi ve helal kazancı esas almıştır. Yeşile kutsallık vermiş ve hayvanları korumayı esas almıştır. Doğru düşünme, doğru söz, doğru eylem temel felsefesidir ve “doğru düşün, mükemmel yap, güzel ol” gibi öğütler vermiştir. Yaşayıp yaşamadığı bile kesin belli değildir.
*
Turan Yalçın
www.turanyalcin.com
Bir önceki yazımız olan Goethe'den 10 Mühim Söz başlıklı makalemizde goethe güzel sözler, goethe kimdir ve hz muhammed sözleri hakkında bilgiler verilmektedir.
